ساختمان پوست

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ساختمان پوست

نگاه کلی

طب رایج: پوست سه لایه تشکیل شده است که از لحاظ منشا جنینی پوست :

• منشا اپیدرم از اکتودرم
• ”      درم از مزودرم
• ”      هیپودرم از بافت همبند سست است(به منزله فاسیای سطحی)

اکتودرم ‏منشاء ساختارهای بسیاری است ‏مانند مغز ، ‏نخاع، ‏عصب ھا، ‏پوست، ‏ناخن ھا، ‏و مو.

آشنایی با ساختمان و عملکرد پوست برای درک دقیق بعضی از مطالب ذکر شده در سایت لازم است.

اپیدرم یا روپوست

لایه بیرونی پوست اپیدرم نام دارد. در قسمت قاعده ای این لایه سلول ها به طور مداوم در حال تقسیم و تکثیر هستند و سلول های تازه ای می سازند که خود به وسیله سلول های تازه تر به بالا و به سطح پوست رانده می شوند و به لایه کراتینی که سطحی ترین قسمت پوست است تبدیل شده و تدریجاً ریزش می کنند.

درم یا پوست میانی

این لایه در زیر اپیدرم قرار داشته و از آن ضخیم تر است. درم یا میان پوست عمدتا حاوی رشته های الاستین و کلاژن است. همچنین حاوی عروق خونی، اعصاب، ارگانهای حسی، غده های سباسه، غدد عرق و فولیکول مو است.

ساب کوتیس یا زیرپوست

این لایه در قسمت زیرین درم قرار دارد و حاوی سلول های چربی است. این لایه به منزله محافظی برای ارگان های داخلی عمل می کند. همچنین لایه ای درمقابل نفوذ سرماست. بعلاوه منبع مهم ذخیره انرژی بدن است. مقدار و توزیع چربی تا حدود زیادی بستگی به عوامل ارثی، تغذیه و فعالیت بدنی دارد. ضخامت پوست

ضخامت پوست بین ۱ تا ۴ میلی متر است که در نقاط مختلف بدن متفاوت است. اپیدرم معمولا نازک است و در پوست پلک نازکتر از جاهای دیگر می باشد و تقریبا ۰٫۱ میلی متر ضخامت دارد. در مناطقی چون کف دست و پا این لایه ضخیم تر و حدود ۱ میلی متر است. درم حدود ۲۰ برابر ضخیم تر از اپیدرم است و در ناحیه پشت تقریبا ۴-۳ میلی متر ضخامت دارد. لایه زیر پوست نیز دارای ضخامت های متفاوت است و در قسمت ران و شکم ضخیم تر و در ناحیه صورت کم ضخامت تر است.

عملکرد پوست

پوست دارای عملکردهای زیر است :

–  محافظت کننده

–  منتقل کننده حس

–  تنظیم کننده حرارت بدن

–  تولید ویتامین D

–  دارای نقش در رفتارهای اجتماعی فرد

سایر سلولهای اپیدرم، سلول های لانگرهانس و ملانوسیت

علاوه بر کراتینوسیت ها سلول های دیگری در اپیدرم وجود دارند. از جمله سلول های لانگرهانس که در سیستم ایمنی بدن نقش داشته و سلول های ملانوسیت که رنگدانه های پوست موسوم به ملانین را تولید می کنند. ملانین تولید شده به داخل کراتینوسیت ها رانده می شود. در حدود یک دهم سلول های لایه بازال را ملانوسیت ها تشکیل می دهند. اختلاف رنگ پوست در افراد مختلف و نژادهای گوناگون بیشتر به خاطر مقادیر متفاوت ملانین در پوست آنهاست. نور خورشید باعث تحریک پوست برای تولید ملانین می شود.

مو

در تمام نقاط پوست بدن غیر از کف دست و پا بخش قرمز رنگ لب ها پوست روی بند انگشتان و قسمت هایی از اندام تناسلی موها وجود دارند. مو از یک مجرای طولی در درون پوست به نام فولیکول  خارج رشد می کند.

غدد عرق اکرین

اینها به صورت لوله های طویلی هستند که قاعده آنها کلاف در هم پیچیده ای است که در قسمت زیرین درم قرار دارد. این لوله ها اپیدرم رسیده و به صورت سوراخ کوچک عرق در سطح پوست خاتمه می یابند. دو تا سه میلیون غدد عرق که به صورت غیر یکنواخت توزیع شده اند در بدن وجود دارد. در ناحیه ی صورت و کف دست و پا این غدد بیشترند. کار اصلی غدد عرق تنظیم حرارت بدن است. تبخیر عرق از سطح پوست باعث خنک شدن پوست می گردد. معمولا عرق تولید شده به وسیله غدد اکرین فاقد بواست.

 

پوستو بیماری های آن در طب سنتی

 

 

طب ایرانی

منشا  پوست : از جنس عصب است ،شبیه به عصب در رنگ سفیدی، نرمی و ملایمت.

 

• دفع مواد زاید ،دفع فضولات داخلی به صورت ابخره و ادخنه :،بخار(تبخیر نا محسوس)،عرق ،چرک (با توجه به غلظت مواد زاید)

مراحل هضم

• غذا بعد از جویده شدن و بلع در معده تحت “هضم اول“تولید کیلوس کرده و مواد زاید دفعی از طریق مدفوع دفع می شود.کیلوس تولید شده از ماساریقا به کبد شده  “هضم دوم” تولید کیموس و مواد زاید دفعی (با هدایت به کلیه)از طریق ادرار دفع می شود.   تولید اخلاط مناسب در کبد و حرکت به سوی عروق و ”هضم سوم“  ”هضم عروقی و با رسیدن اخلاط از عروق به اعضاء“هضم چهارم“دفع مواد زاید دفعی به صورت عرق و تبخیرپوستی

از دیدگاه طب ایرانی  دفع مواد زاید مبحث بسیار گسترده ایست وراه های درمانی بر این اساس استوار است . بعد از نضج ماده بیماریزا  ، آنرا از مسیر مناسب باید دفع نمود.

دانستن نحوه تولید  بیماری پوستی منوط است به:

• چگونگی تولید و دفع مواد زاید از طریق پوست
• طبیعت مواد زاید را به سطح جلد دفع می نماید:
• دفع طبیعی: اگررطوبت رقیق باشد= تبخیر پوستی و تولید عرق
• دفع غیر طبیعی: اگر رطوبت غلیظ= تولید چرک
• با افزایش بیمار گونه غلظت رطوبت ”انواع اختلالات“ ایجاد می شود.

 

• چند نکته از طب ایرانی
• پوست انسان از پوست سایر حیوانات نازکتر، نرم تر و کم مو تر است.
• ضخامت پوست و موهای آن در نواحی مختلف بدن متفاوت است.
• به طور کلی پوست بدن در صلابت، ضخامت  و مسام مساوی نیستند.

قانون کلی:

• پوست یک عضو ضعیفه است.یعنی این عضو به راحتی فضولات(مواد زاید دفعی) از اعضای قریب قبول می کند

ناخن:ماده ای از جنس عصب است وظیفه آن: محکم کردن سر انگشتان برای گرفتن ونگه داشتن اشیای کوچکاست .

طبقه بندی بیماری های پوست از دیدگاه طب رایج

عوامل خارجی:

• عفونت ها(ویروس ،باکتری ، قارچ، جذام،…) گزیدگی درماتیت تماسی( تحریکی،فوتوتوکسیک،آلرژیک،…)

عوامل داخلی:

• اختلالات ماکولو پاپولر(پسوریازیس،لیکن،پیتیریازیس روزه،…)
• درماتیت اندوژن
• (آتوپیک،سبورییک(تا حدودی شبیه پسوریازیس)،دیسکویید،اگزمای متابولیک همرا ه با اختلالات سیتمیک)
• اختلالات تاولی خود ایمنی
• بیماری های بافت همبند(SLE، DM،اسکلرو درمی)
• تغییرات رنگی پوست(ویتیلیگو،ملاسما،کک و مک)
• طبقه بندی بیماری های پوست از دیدگاه طب ایرانی:

ورم ها

ورم های گرم که شامل :

• کهیر(شری)خارش های پوست(قرمزی،جوش ریز،سیاه شدن پوست به دنبال خارش…)،انواع آکنه ،دمل، عفونت (آتشک،…) ،گزیدگی(بلخیه)، نفاخات ( احتمالا شبیه ضایعات پمفیگوس،پمفیگویید و…) و

.

ورم های سرد

• کیست ها ،چربی خوش خیم(سلعه) یعنی ورم عظیم غیر متصل به لحم که به راحتی در زیر پوست قابل حرکت است انواع مختلف(شحمیه و…)

درمان:تنقیه کل بدن از بلغم غلیظ و ضماد محلل

عدم پاسخ به درمان:خارج نمودن آن به همراه کیسه اطرافش(برداشتن کامل ضایعه !)

• جراحی:کاملا موافق جهت الیاف عضله
• مسامیر(میخچه)
• سرطان

حکما معتقد ند در صورت عدم صحیح درمان اورام گرم ،احتمال  تبدیل به ورم سرد و ایجاد خطر سرطان موجود است.

• تغییرات رنگی پوست

قانون کلی:  با توجه به غلبه اخلاط در بدن پوست رنگ های متفاوت به خود میگیرد.

.تیره شدن رنگ پوست (افزایش سودا)

شامل:کلف (ملاسما) ،برش و نمش(فرکل) ،خال(ملانوسیتیک نووس) ،بهق اسود(تیره شدن نواحی مختلف پوست بدن) ،برص اسود  (فلسی شدن و تیره شدن پوست) ،قوبا(احتمالا پسوریازیس)

تعریف بثور: جمع بثره است و آن از جنس ورم بود.

بثور لبنیه  (جوش جوانی )

تعریف بیماری: اکثر در سن شباب بر رخسار و بینی بثور سفید مثل نقطۀ شیر عارض شود و چون آنرا بیفشرند چیزی مثل روغن زرد منجمد براید

سبب بیماری:  مادۀ صدیدی ست که بسوی سطح جلد بطریق بخارات بدن مندفع گردد و در مسام حاصل شود و بسبب غلظ خود تحلیل نشود

علاج:   ۱-تنقیۀ بدن و دماغ بفصد  ۲- مسهل و حبوب مناسبه و مطفیات خون

• موضعی :روی را بجالیات مثل آرد کرسنه و پوست بیضۀ مرغ و آرد باقلا بشویند
• و اگر کفایت نکند چیزی که در ان بتجفیف و تحلیل باشد شونیز مع سرکه طلا نمایند

نمله (کتاب اکسیر)

تعریف بیماری:بثورات  صفراویست که حوالی خود اندک ورم پیدا کند. و گاهی قرحه گردد . و پوست را اندکی بخورد (جهت تیزی و سوختگی مادۀ صفراوی آن) و گاهی تحلیل شود بی آنکه ریش گردد. و رنگ نمله مائل بزردی بود.  و باحد ت و التهاب باشد (گزیدن مورچه

علاج

غذا:  مزورۀ آب غوره یا عدس مقشر مطبوخ بسرکه یا بچۀ مرغ معمول بسرکه سازند

نوشیدن زیاد  ماءالشعیر

منع مصرف:  ترک هر چیز شور و شیرین و تیز وترک ریاضت ست

دوا:  آب تمرهندی ،فلوس ، ماءالفواکه

طرز تهیه ماء الفواکه( طب اکبری)

.فرمول : آلوی سیاه والوی بخاراو عناب از هرکدام ۳۰عدد ترنجبین۲۰درم ،برگه زردآلو۱۰ درم شب درآب خیسانده و صبح ناشتا میل کنند.

موضعی:آب کاسنی و گلاب طلا کنند.

 

شرى

تعریف بیماری:جوشهایى‏ است ریز و هموارمایل به‏سرخ‏ ،خارش دار ،و ،اکثرا یکدفعه‏همه‏باهم سربرمى‏آورند.گاهى ممکن‏است ماده‏رطوبى‏ازآنها بتراود.دراثناى شب‏آزارشان بیشتروشدیدتر‏ است،کرب و بی قراری زیاد دارند

سبب بیماری:بخارحار ‏است که یک دفعه ثوران می کند.
منشاء بخار حار: اختلاط باخون‏آلوده‏باخلط مرارى (حاد تر، پر سر و صدا تر،سریع بروز)

علاج:

غذا: عدسی:عدس مقشر است که در سرکه پخته باشند.خاصیت: قلیل الغذا و مقوی معده حار و مسکن حدت خون و صفرا و جهت تب)
نکته:نوشیدن روزانه چند بار بارآب گرم ‏به‏نفع بیماراست وشکم رانرم خواهدکرد.

مسکن  های حرارت: تمرهندى ،آب‏انارترش وشیرین که‏باپوست فشرده‏شوند.خیسانده زردآلو  ،آب چکیده‏ماست(ماءالرائب) ،اب لیمو آن غلیان دم را از بین می برد.

ماءالشعیر :در حمیات مسکن حدت دم ، صفرا و اخلاط محترقه و حمیات حاره و عطش مفرط و مولد خلط صالح و به همراه قرطم منع شری و مفتح سددو…

طرز تهیه(مخزن الادویه):نسبت جو به آب ۱ به ۱۴است.در ظرف مناسب ریخته  با شعله کم پخته شودو کف آن گرفته(دور بریزید)و وقتی جو ها کمی شکفت و آب مطبوخ رنگ پوست پیازی پبدا کردشعله را خاموش کرده، آن را صاف کنید.مایع صاف کرده”ماءالشعیر طبی” به حساب ممیآید

نظر متخصص طب سنتی: مصرف مغز فلوس(پرک فلوس حاصل از ۱۰ سانتی متر  میوه فلوس) همراه روغن بادام شیرین  ،آب خیار ۱لیوان همراه با شکر صبح ناشتا(تا ۴ روز)

مراقبت ها و بیماری های پوست و مو

علل بد رنگ شدن پوست(سیاه و کدر شدن):

محیط:تابش‏آفتاب، سرما، باد  ترک مالیدن روغن وخوشبوها برتن کاهش شستشو دادن

علل زردی پوست :علل زرد شدن پوست سبب های متعدد دارد  که عبارتند از :

بیماریها ،غم خوردن  ؛کمبود تغذیه ، جماع زیاد  ، درد زیاد بدن  ،گرماى هواى شدید، نوشیدن ‏آبهاى راکد ؟ نانخواه وزیره زیاد خوردن ،عادت  به‏خوردن سرکه‏ و ترشی جات ،کم خونی

 

تهیه کننده : دکتر رمضانی